Απόσπασμα από το βιβλίο «Τοξική θετικότητα» της Whitney Goodman από τις εκδόσεις Key Books
Τι σημαίνει τοξική θετικότητα
Φανταστείτε ότι μόλις χάσατε τη δουλειά σας. Βρίσκεστε σε πανικό. Στο μυαλό σας στριφογυρίζουν ασταμάτητα διάφορες σκέψεις και δεν έχετε ιδέα ποιο θα είναι το επόμενό σας βήμα. Αποφασίζετε να το μοιραστείτε με έναν φίλο. Εκείνος σας κοιτάει και χαμογελάει. Δείχνει σαν να ετοιμάζεται να σας πει κάτι πολύ σημαντικό. Μήπως θα σας προσφέρει την επιβεβαίωση που τόσο χρειάζεστε αυτή τη στιγμή; Μήπως έχει υπόψη του κάποια καλή θέση εργασίας που άνοιξε πρόσφατα; Τον παρακολουθείτε να κινείται κάπως νευρικά καθώς ξεκινάει να σας πει κάτι βαθυστόχαστο, και τελικά σας λέει: «Τουλάχιστον θα έχεις άπειρο ελεύθερο χρόνο τώρα! Τα πράγματα θα μπορούσαν να είναι πολύ χειρότερα. Σκέψου πόσα πράγματα έχεις να μάθεις από αυτό που σου συνέβη».
Η τοξική θετικότητα έκανε επισήμως την εμφάνισή της.
Παγώνετε και σκέφτεστε: Μα καλά, δεν άκουσε τι του είπα; Πραγματικά δηλαδή, πρέπει να είμαι και ευγνώμων που μόλις έχασα τη δουλειά μου;
Δεν ξέρετε πώς να αντιδράσετε. Δεν αισθάνεστε καμία ευγνωμοσύνη, οπότε πώς στην ευχή να απαντήσετε σε κάτι τέτοιο; Ήδη ήσασταν στρεσαρισμένοι και τώρα, με αυτή τη συζήτηση, νιώθετε και ότι δεν σας καταλαβαίνουν καθόλου. Οπότε, αφήνετε κατά μέρος τα συναισθήματά σας και λέτε: «Ναι, ευχαριστώ». Τώρα δεν είστε μόνο άνεργοι, αλλά νιώθετε παράλληλα μια απόσταση να σας χωρίζει από τον φίλο σας και ντροπή που δεν μπορείτε να δείτε τη θετική πλευρά των πραγμάτων.
Απλώς προσπαθούν να βοηθήσουν
Κοιτάξτε, το πρόσωπο αυτό έχει κατά πάσα πιθανότητα καλές προθέσεις. Αυτό που είπε δεν είναι λάθος – ΠΡΑΓΜΑΤΙ θα έχετε περισσότερο ελεύθερο χρόνο τώρα και φυσικά τα πράγματα θα μπορούσαν (πάντα) να είναι χειρότερα και, ναι, πιθανότατα θα πάρετε και μερικά μαθήματα από αυτή την εμπειρία. Το πρόβλημα είναι ότι δεν έχετε φτάσει ακόμη σε αυτό το σημείο. Προς το παρόν νιώθετε αγχωμένοι και αναστατωμένοι. Είστε φοβισμένοι. Το σώμα και το μυαλό σας βρίσκονται σε κατάσταση πανικού και καμία κοινοτοπία δεν πρόκειται να το αλλάξει αυτό. Εκείνο που πραγματικά χρειάζεστε είναι λίγη στήριξη και χώρο για να βάλετε σε τάξη τα συναισθήματά σας.
Η τοξική θετικότητα είναι οι συμβουλές που ιδανικά θα θέλαμε να υιοθετήσουμε, αλλά που δεν είμαστε σε θέση να τις ακούσουμε και να τις διαχειριστούμε αυτή τη στιγμή. Αντιθέτως, μας κάνει να αισθανόμαστε ότι δεν μπορούμε να μιλήσουμε, ότι μας κρίνουν και ότι δεν μας καταλαβαίνουν. Σας θυμίζει κάτι αυτό;
Μα δεν είναι πάντα καλό να νιώθουμε θετικοί;
Το πιθανότερο είναι ότι έχετε αντιμετωπίσει εκατοντάδες φορές τέτοιου τύπου αντιδράσεις. Ίσως και να αναρωτιέστε: Πώς είναι δυνατόν η θετικότητα να είναι τοξική; Η λέξη αυτή παραείναι αρνητική. Είναι πράγματι τόσο άσχημα τα πράγματα;
Η αλήθεια είναι ότι η θετικότητα αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι του πολιτισμού μας, σε τέτοιο βαθμό που φοβόμαστε να την αμφισβητήσουμε. Όσο συνεχίζω να ερευνώ και να γράφω σχετικά με τη θετική σκέψη, συνεχώς ανησυχώ ότι ακούγομαι «αρνητική» όποτε αναφέρομαι σε αυτό το θέμα.
Καθε φορά που προσπαθώ να αντικρούσω την κουλτούρα που επιτάσσει «μόνο θετική ενέργεια» υπάρχουν πάντα άνθρωποι που θυμώνουν, σοκάρονται και νιώθουν μπερδεμένοι.
Λαμβάνω ασταμάτητα ηλεκτρονικά μηνύματα του τύπου: «Πώς γίνεται η θετικότητα να είναι τοξική; Έχετε χάσει εντελώς τα λογικά σας». Το καταλαβαίνω. Αυτό ακριβώς αποδεικνύει ότι είμαστε απολύτως προσκολλημένοι στην κουλτούρα της θετικότητας.
Μας έχουν πει ότι είναι το κλειδί της ευτυχίας – μέχρι και οι γιατροί, οι ψυχοθεραπευτές και οι ηγέτες την προτείνουν συχνά σαν θεραπεία. Λογικό είναι να έχετε την τάση να αμφισβητήσετε οποιονδήποτε σας λέει το αντίθετο. Όμως, όταν βρισκόμαστε μόνοι μας μέσα σε ένα δωμάτιο, οι πελάτες μου, οι φίλοι και η οικογένειά μου μου λένε εδώ και χρόνια πόσο αντιπαθούν τη μόνιμη πίεση να δουν τη θετική πλευρά στα πάντα. Νιώθουν ότι δεν μπορούν να επικοινωνήσουν με όσους τους λένε συνεχώς ότι «όλα θα πάνε καλά» και «να βλέπεις μόνο τη θετική πλευρά των πραγμάτων». Ξέρουν ότι αυτό δεν βοηθάει σε τίποτα και αναζητούν εναγωνίως κάποιον άλλον τρόπο αντιμετώπισης.
Πριν ξεκινήσουμε λοιπόν, ας ξεκαθαρίσουμε το εξής: η θετικότητα δεν είναι πάντα τόσο κακή.
Υγιής θετικότητα σημαίνει ότι αφήνουμε χώρο και στην πραγματικότητα και στην ελπίδα.
Όταν χρησιμοποιείται σωστά, είναι εξαιρετική. Οι ειδικοί συμφωνούν ότι τα θετικά συναισθήματα, όπως η ευγνωμοσύνη, η ικανοποίηση, η αισιοδοξία και η αυτοπεποίθηση, μπορούν να επιμηκύνουν τη ζωή μας και να βελτιώσουν την υγεία μας. Πολλοί από αυτούς τους ισχυρισμούς είναι υπερβολικοί, αλλά υπάρχει αξία στη θετική σκέψη. Οι άνθρωποι που αναφέρουν ότι έχουν περισσότερα θετικά συναισθήματα είναι πιο πιθανό να έχουν μια πλούσια κοινωνική ζωή, να είναι πιο δραστήριοι και να συμμετέχουν σε δραστηριότητες που προάγουν την καλή υγεία. Πιστεύω ότι όλοι συμφωνούμε πως είναι υγιές να νιώθουμε «θετικοί» όταν αυτό μας βγαίνει πηγαία.
Αλλά κάπου στην πορεία κατασκευάσαμε την πεποίθηση ότι το να είναι κανείς «θετικός άνθρωπος» σημαίνει πως είναι ένα ρομπότ που οφείλει να βρίσκει μια καλή πλευρά κυριολεκτικά στα πάντα. Επιβάλλουμε τη θετικότητα στον εαυτό μας διότι αυτό μας λέει η κοινωνία να κάνουμε, και οτιδήποτε λιγότερο το αντιμετωπίζουμε σαν προσωπική αποτυχία. Η αρνητικότητα έχει καταλήξει να είναι ο εχθρός, σε σημείο που επιπλήττουμε τον εαυτό μας και τους γύρω μας όποτε υποκύπτουν σε αυτήν. Αν δεν είσαι θετικός, απλώς δεν προσπαθείς αρκετά. Αν δεν είσαι θετικός, δεν είσαι καλή παρέα.
Υγιής θετικότητα σημαίνει ότι αφήνουμε χώρο τόσο στην πραγματικότητα όσο και στην ελπίδα. Η τοξική θετικότητα αρνείται το συναίσθημα και μας επιβάλλει να το καταπιέσουμε. Όταν χρησιμοποιούμε την τοξική θετικότητα, λέμε στον εαυτό μας και στους άλλους ότι αυτό το συναίσθημα δεν θα έπρεπε να υπάρχει, ότι είναι λάθος και ότι, αν καταβάλουμε λίγη παραπάνω προσπάθεια, θα μπορέσουμε να το αποβάλουμε εντελώς.
