Εκδηλώσεις

Στη φροϋδική σύλληψη του ψυχισμού η μορφή του πατέρα δεσπόζει. Το Οιδιπόδειο, αρχικά
«πατρικό» σύμπλεγμα αναδεικνύει τον πατέρα ως φορέα της απαγόρευσης και εντέλει του νόμου ενώ η ταύτιση με τον πατέρα της προσωπικής προϊστορίας θεωρείται από τον Freud ως το θεμέλιο του ψυχισμού, ατομικού και συλλογικού, μια νίκη της σκέψης επί της αίσθησης. Το ζήτημα της πατροκτονίας και των συνεπειών της αποτελεί, στο πλαίσιο της φροϋδικής σκέψης, καίριο σημείο στην οργάνωση των κοινωνικών θεσμών: απαγόρευση της αιμομιξίας και του φόνου, θυσία της σεξουαλικότητας.

Η ανακάλυψη του πρώιμου ψυχισμού και της αρχαϊκής σχέσης με τη μητέρα, καταρχήν από την Klein και στη συνέχεια από τον Bion, τον Winnicott, αλλά και άλλους ψυχαναλυτές της σχολής των σχέσεων με το αντικείμενο, μετατόπισαν το ενδιαφέρον στα ζητήματα της σχέσης με το πρωταρχικό αντικείμενο. Ο πατέρας απομακρύνθηκε από το προσκήνιο. Ωστόσο η εμβάθυνση στα πρωτόγονα τοπία του ψυχισμού και ιδιαίτερα στις μη νευρωτικές καταστάσεις επανέφερε βαθμιαία τον πατέρα ως απαραίτητο παράγοντα για τη συγκρότηση της σκέψης. Η έννοια της πατρικής λειτουργίας διευρύνθηκε και έδωσε χώρο για συνθετικές συλλήψεις, όπως: η παρουσία του πατέρα στο μυαλό της μητέρας και δι’ αυτής η σημασία του για τη μητρική ονειροπόληση∙ η σύλληψη της σημασίας του ως τρίτου, εκτός της δυάδας μητέρας παιδιού∙ η διεύρυνση της σημασίας του φόνου του πατέρα∙ η πατρική αρχή, ως ένα πρωταρχικό δυναμικό της ενδοψυχικής σύγκρουσης ανάμεσα στην άνευ ορίων θέληση και σε ένα φυσικό όριο. Οι διατυπώσεις αυτές διαρθρώνονται με τις αναζητήσεις σχετικά με τη διυποκειμενική φύση του σκέπτεσθαι καθώς και με τη θεωρία της ψυχαναλυτικής τεχνικής.

Η ψυχαναλυτική αναζήτηση και η κλινική πραγματικότητα έθεσαν επίσης βαθμιαία το ζήτημα της υπόστασης του πραγματικού πατέρα ως αντικειμένου του παιδιού. Πρόκειται για μια οπτική που για καιρό έμοιαζε να επισκιάζεται από τη συμβολική διάσταση της πατρικής μορφής ή να συρρικνώνεται σε έναν πατέρα – υποκατάστατο της μητέρας.

Τελευταία, τόσο στο χώρο της κοινωνικής πράξης, όσο και σε εκείνον των ιδεών, αμφισβητείται έντονα η ήδη φθαρμένη, παραδοσιακή εικόνα του πατέρα-φορέα της εξουσίας, συχνά συνώνυμου με τον άνομο πατέρα της πρωτόγονης ορδής. Επίσης έχουν κάνει ιδιαίτερα αισθητή την παρουσία τους στο κοινωνικό τοπίο νέες μορφές οικογένειας. Πρόκειται για φαινόμενα που καθιστούν επιτακτική την προσπάθεια για τη χαρτογράφηση σημείων σύζευξης και σημείων διάκρισης ανάμεσα στην εικόνα του πραγματικού πατέρα και την πατρική αρχή. Αντιλαμβάνεται επίσης κανείς και θορυβώδη δείγματα νοσταλγίας για τον άνομο πατέρα στη μεγάλη κοινωνική ομάδα. Στα πολύπλοκα αυτά ζητήματα καλείται να αναζητήσει υποθέσεις εργασίας και δυνητικούς οδοδείκτες και η ψυχανάλυση, ασφαλώς με οδηγό την κλινική και θεραπευτική εμπειρία.

Το ΧΙΧ Συμπόσιο της Ελληνικής Εταιρείας Ψυχανάλυσης και Ψυχαναλυτικής Ψυχοθεραπείας
επιδιώκει να αποτελέσει ένα χώρο διαλόγου και εμβάθυνσης σχετικά με την πατρική μορφή
σήμερα και τα ερωτήματα που θέτει στην ψυχανάλυση και, ευρύτερα, την κοινότητα.

Γρηγόρης Μανιαδάκης
Πρόεδρος της ΕΕΨΨ

26 – 28 Σεπτεμβρίου 2025
Ίδρυμα Ευγενίδου (Πλανητάριο, Λ. Συγγρού 387, Π. Φάληρο), με φυσική παρουσία των συνέδρων

Περισσότερες πληροφορίες για το συμπόσιο και τις εγγραφές δείτε εδώ