Από την Κλειώ Αποστολάκη, Ψυχολόγο, αντιπρόσωπο της Ευρωπαϊκής Εταιρίας Οικοψυχολογίας ( ΕΕS) στην Ελλάδα
Η επιστήμη της ψυχολογίας από τα πρώτα της βήματα διερεύνησε την ανατομία της ψυχής για να κατανοήσει την ανθρώπινη προσωπικότητα και τη συμπεριφορά, με βασικούς παράγοντες διαμόρφωσης τα εξελικτικά στάδια από την παιδική ηλικία και το ρόλο της οικογένειας και του ευρύτερου κοινωνικού περιβάλλοντος ως προς την διαμόρφωσή της. Ωστόσο, ένας παράγοντας διαμόρφωσης που παραλήφθηκε σημαντικά ήταν το φυσικό περιβάλλον και το πως η ψυχική ισορροπία του ατόμου επηρεάζει και επηρεάζεται από αυτό. Πιθανόν αυτό συνέβη γιατί η ανθρωποκεντρική φύση της ψυχολογίας δεν μπόρεσε να βρει κάποια σύνδεση με τον τομέα αυτό, παρόλο που κορυφαίοι ψυχαναλυτές, με πρωταρχικό τον Jung έχουν αναφερθεί στο ρόλο της φύσης στο παρελθόν σε συγγράμματά τους.
Τα τελευταία χρόνια, ιδιαίτερα με την ανάπτυξη των αστικών κέντρων και τον δυτικό τρόπο ζωής, ο σύγχρονος άνθρωπος χαρακτηρίζεται από την αποξένωσή του από τη φύση και την αντίληψή του σε σχέση με την κυριαρχία του σε αυτήν.
Το αποτέλεσμα δεν έχει να κάνει μόνο με τη νοσηρότητα του πλανήτη, αλλά και με την απομάκρυνση του ανθρώπου από τις φυσικές του λειτουργίες σε σωματικό και ψυχικό επίπεδο. Οι σύγχρονες λοιπόν ανάγκες του σημερινού ανθρώπου , οδήγησαν τον κλάδο της ψυχολογίας σε επιπρόσθετους προβληματισμούς και έρευνες ως προς το πως το φυσικό περιβάλλον και το πως η ψυχική ισορροπία του ατόμου επηρεάζει και επηρεάζεται από αυτό.
Μέσα σε αυτά τα δεδομένα γεννήθηκε η Οικοψυχολογία. Έρευνες από άλλες επιστήμες όπως η βιολογία και η κοινωνιολογία, συγκλίνουν στο πόσο η έλλειψη της φύσης μπορεί να αλλάξει την ανθρώπινη συμπεριφορά στις πόλεις και σήμερα μαθήματα οικοψυχολογίας διδάσκονται ακόμα και στο Harvard και σε άλλα κορυφαία πανεπιστήμια. Επιστήμονες στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ υποστηρίζουν ότι οι άνθρωποι έχουν μια έμφυτη συγγένεια με το φυσικό κόσμο, προφανώς μια εσωτερική βιολογική ανάγκη που είναι χρήσιμη για την ανάπτυξή μας. Η άποψη στηρίζεται σε μια σωρεία ερευνών στο πως οι άνθρωποι ανταποκρίνονται σε ανοιχτά πράσινα τοπία, διασκορπισμένα δέντρα, λιβάδια, νερά, και υπερυψωμένα τοπία.
Τι είναι η Οικοψυχολογία
Η οικοψυχολογία είναι η σύγχρονη τάση της ψυχολογίας να διερευνήσει κατά πόσο η έλλειψη της επαφής μας με τη φύση και η επανένταξή μας σε φυσικές δραστηριότητες και τεχνικές επηρεάζει την ψυχική μας ισορροπία. Η οικοψυχολογία έχει πολλές ρίζες: στην βουδιστική φιλοσοφία, στο ρομαντικό κίνημα στην Ευρώπη , διάφορες μυστικιστικές παραδόσεις σε διάφορες φυλές κλπ. Ο Γιούνγκ, Τζέιμς, Φρόιντ, Σκίννερ και άλλοι ψυχοθεραπευτές μαζί με τον Λεοπόλντ, τον Μιούιρ και άλλους οικολόγους αναπτύξανε απόψεις σχετικά με την σχέση ανθρώπου –φύσης. Συμπεριφοριστές και κοινωνικοί ψυχολόγοι προσπαθήσανε να δούνε πως ο άνθρωπος συμπεριφέρεται με σεβασμό στο περιβάλλον του. Για παράδειγμα η επαφή με την άγρια φύση είχε χρησιμοποιηθεί στην ψυχοθεραπεία για πάνω από τριάντα χρόνια κάτω από το όνομα της «ψυχοοικολογίας» από τον Robert Grennway & Art Warmoth (Greenway 1999) ή «εργασία σύνδεσης με την φύση» του Cohen (1997).
O όρος Ecopsychology -από τις ελληνικές λέξεις οικολογία και ψυχολογία- χρησιμοποιήθηκε πρώτα από τον Theodore Roszak, καθηγητή ιστορίας στο πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια και συγγραφέα του βιβλίου «Η φωνή της γης». Υποστηρίζει ότι η μοντέρνα ψυχολογία έχει διαχωρίσει την εσωτερική από την εξωτερική ζωή και έχουμε καταπιέσει το «οικολογικό μας ασυνείδητο» που μας συνδέει με την ανάπτυξη της γης. Ωστόσο πολλές από τις κεντρικές ιδέες της οικοψυχολογίας βρίσκονται και σε παλιότερα συγγραφή του το 1979 και σε δουλειά του Paul Shepard το 1982. Η Οικοψυχολογία ως μια θεωρητική και πρακτική προσέγγιση στην εξισορρόπηση της ανθρώπινης ψυχής μέσα από την επίτευξη μιας πλανητικής ισορροπίας που με τη σειρά της θα ευεργετούσε και την ανθρώπινη ισορροπία.
Η επιστήμη της ψυχολογίας προσφέρει τη δυνατότητα της εμβάθυνσης της επαφής με τη φύση, βγάζοντας τον θεραπευόμενο από το γραφείο της συνεδρίας και καθιστώντας την σοφία της φύσης, συνθεραπευτή στην ψυχική ισορροπία του ανθρώπου.
Τεχνικές της Οικοψυχολογίας
H Οικοψυχολογία χρησιμοποιεί εργαλεία ψυχοθεραπείας από τις διαφορετικές σχολές σε μια ολιστική προσέγγιση. Συμπεριλαμβάνει το άμεσο βίωμα με τα στοιχεία της φύσης, τεχνικές χαλάρωσης και αφύπνισης των αισθήσεων, της προβολής και μεταβίβασης που συναντάμε στα εργαλεία της ψυχανάλυσης καθώς και ασκήσεις έκφρασης συναισθημάτων και εμβάθυνσης των εμπειριών. Στις ατομικές συνεδρίες που συνήθως έχουν θεραπευτικό χαρακτήρα, λαμβάνεται ατομικό ιστορικό και προσαρμόζεται στις ανάγκες του θεραπευόμενου. Στις ομαδικές συνεδρίες, ο ψυχολόγος επιλέγει τα μέλη της ομάδες και το πρόγραμμα παίρνει μια πιο ευρεία μορφή επαφής με τη φύση όπου περιλαμβάνεται το επικοινωνιακό κομμάτι με τον εαυτό και την ομάδα. Η διάρκεια των συνεδριών καθορίζεται ανάλογα με τους στόχους και τις ανάγκες του ατόμου ή της ομάδας. Ο χώρος που λαμβάνουν μέρος οι συνεδρίες γίνεται κυρίως σε ανοιχτό περιβάλλον, εύκολα προσβάσιμο και το μόνο που χρειάζεται να έχει μαζί του ο συμμετέχων είναι άνετα ρούχα.
Που απευθύνεται
Η άσκηση της Οικοψυχολογίας απευθύνεται σε ενήλικες που θέλουν να αφυπνίσουν τις φυσικές τους λειτουργίες σε ψυχικό και σωματικό επίπεδο και να αναζητήσουν την εσωτερική τους ισορροπία, με την επανένωσή τους με την ίδια τους τη φύση και το φυσικό περιβάλλον. Στο σύγχρονο άνθρωπο που ζει καταστάσεις στρες και συναισθηματικών δυσκολιών καθώς και στους θεραπευόμενους με ψυχικές παθήσεις επικουρικά με την καθοδήγηση του θεραπευτή τους. Επιπρόσθετα, απευθύνεται και σε παιδιά και εφήβους δίνοντας τη δυνατότητα να απασχοληθούν σε πολυδιάστατες εκπαιδευτικές και βιωματικές δραστηριότητες με στόχο την οικοδόμηση υγιών προσωπικοτήτων.
Η επιστημονική κατάρτιση του ειδικευμένου ψυχολόγου ή ψυχιάτρου στην Οικοψυχολογία, προσφέρει τη δυνατότητα της κατανόησης και εμβάθυνσης της εμπειρίας αυτής με τα μέγιστα δυνατά οφέλη σε ένα ασφαλές πλαίσιο.
Που μπορεί κανείς να απευθυνθεί για τις συνεδρίες Οικοψυχολογίας
Συνεδρίες Οικοψυχολογίας γίνονται από ειδικευμένους Οικοψυχολόγους στην Ευρώπη και στην Αμερική, με κυρίαρχες χώρες την Αγγλία, τη Νορβηγία, την Ολλανδία και την Ιαπωνία. Στη χώρα μας λειτουργεί η Ελληνική Εταιρία Οικοψυχολογίας, που είναι εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Εταιρίας Οικοψυχολογίας με έδρα το Neuchatel της Ελβετίας.
Βιβλιογραφία
- Roszak, Theodore “Τhe Voice of the Earth”,, Phanes Press
- Roszak, Theodore “Ecopsychology”, Sierra Club Books
- Cohen, Michael “Reconnecting with Nature”, 3rd edition, Ecopress
- Metzner, Ralph “Green Psychology”, Park street press
Σύνδεσμοι
___________________________________________________________________________
H Κλειώ Γ. Αποστολάκη γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Αθήνα. Σπούδασε Ψυχολογία με Κλινική Ψυχολογία στο Πανεπιστήμιο του Κεντ της Αγγλίας και συνέχισε μεταπτυχιακές σπουδές (Μάστερ) στην Ψυχική Υγεία στο Πανεπιστήμιο του Λονδίνου (King’s College) όπου πήρε κατεύθυνση στη Δυναμική Ψυχοθεραπεία και Γνωσιακή- Συμπεριστική Ψυχοθεραπεία. Στην Ελλάδα συνέχισε ειδίκευση και στην STAPP (Short- term anxiety provoking psychotherapy). Παράλληλα επιμορφώθηκε στη διάγνωση και αποκατάσταση μαθησιακών δυσκολιών, ψυχομετρικών εργαλείων και σεμιναρίων ψυχικής υγείας παιδιών και εφήβων και των οικογενειών τους.
Είναι μέλος του British Psychology Society και του Συλλόγου Ελλήνων Ψυχολόγων. Έχει λάβει μέρος ως εισηγήτρια σε πλήθος διεθνών και πανελληνίων συνεδρίων, αρθρογραφεί στον περιοδικό και ημερήσιο τύπο και αριθμεί πλείστες συμμετοχές στα τηλεοπτικά ΜΜΕ ως προσκεκλημένη ειδικός.
Έχει παρακολουθήσει εργασίες στο σχολείο για παιδιά με δυσλεξία East Court School στο Ramsgate της Αγγλίας και έχει εργαστεί στο τμήμα Ψυχοθεραπειών Ενηλίκων στο Guy’s Hospital του Λονδίνου. Από το Φεβρουάριο του 2007 έως το 2012 εργάστηκε στην Ιατροπαιδαγωγική Μονάδα του Κέντρου Κοινωνικής Παρέμβασης του Δήμου Κορυδαλλού ενώ από το 2002 έως σήμερα εργάζεται ως ελεύθερος επαγγελματίας.
Η ιδιαίτερη σχέση της με τη φύση, το 2006 την κατεύθυνε στον τομέα της Οικοψυχολογίας οπότε και έγινε και μέλος της Ευρωπαϊκής Εταιρίας Οικοψυχολογίας. Το 2009 πήρε το δίπλωμα Professional Development in Ecopsychology από το Πανεπιστήμιο του Strathclyde στη Γλασκόβη. Σήμερα είναι επίσημα αναγνωρισμένη ως η αντιπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Εταιρίας Οικοψυχολογίας ( ΕΕS) στην Ελλάδα με την ίδρυση της “Ελληνικής Εταιρίας Οικοψυχολογίας” όπου και ηγείται.
