Από την Ευφροσύνη Μήτσιου, Msc Σχολική – Εξελικτική Ψυχολόγο
«Μαμά, μπαμπά, θείε, θεία … (μπορείτε να βάλετε το δικό σας όνομα εδώ) θα μου πεις ένα παραμύθι»;
Πόσες φορές μας ζήτησε ένα παιδάκι να του διαβάσουμε ένα παραμύθι είτε (συνήθως) για να κοιμηθεί είτε για να περάσει πιο ευχάριστα η ώρα του. Πόσες από αυτές τις φορές το κάνατε πραγματικά με την ψυχή σας ή από υποχρέωση καθώς ήσασταν πολύ κουρασμένοι από τη δουλειά σας; Ή μήπως παρατηρήσατε ότι κατά τη διάρκεια που το διαβάζατε σας άρεσε και εσάς εξίσου τόσο παραμύθι όσο και όλη η ατμόσφαιρα που δημιουργείται;
Η πολιτιστική κληρονομιά κάθε κοινωνίας περιλαμβάνει μύθους και παραμύθια, φανταστικές ιστορίες συνδεδεμένες με συμβολισμούς και ηθικά διδάγματα. Από ψυχολογική σκοπιά ο πρώτος που συνέδεσε τα παραμύθια με τα όνειρα ήταν ο Freud. Υποστήριζε ότι τα παραμύθια εκφράζουν ασυνείδητες εσωτερικές συγκρούσεις, φόβους, απαγορευμένες επιθυμίες στηριζόμενος στο γεγονός ότι οι εικόνες που βλέπουμε στα όνειρα είναι σχεδόν ίδιες με τις εικόνες των παραμυθιών. Ο Jung (ορόσημο η δουλειά του στην επεξήγηση των μύθων και παραμυθιών) προχώρησε αυτό το σκεπτικό δίνοντας όμως έμφαση στο ‘συλλογικό ασυνείδητο’ ότι δηλαδή τα παραμύθια συμβολίζουν όλες εκείνες τις ιδέες και τις αξίες που μεταφέρονται από γενιά σε γενιά (όπως κύκλος ζωής) και ισχύουν για όλους.
Ένα παραμύθι:
– Ανακινεί φαντασία και συναισθήματα
– Συνιστά πηγή χαράς, διασκέδασης
– Εκφράζει επιθυμίες
– Προσπαθεί να εξηγήσει το ανεξήγητο
– Αναπτύσσει και ενισχύει την κριτική σκέψη – θέτει προβληματισμούς
– Μας φέρνει πιο κοντά σε αυτό που φαίνεται μακρινό και απλησίαστο
– Δίνει ελπίδα – μια πιο αισιόδοξη (προ)οπτική του κόσμου
– Γενικότερα ένα παραμύθι συνεισφέρει σημαντικά στη διαμόρφωση της προσωπικότητας των παιδιών.
Είναι ενδιαφέρον και βοηθητικό η αφήγηση να γίνεται με τρόπο θεατρικό σαν να δίνουμε μια παράσταση με χρωματισμό φωνής, κινήσεις, εκφράσεις προσώπου. Προτρέψτε και το παιδί να εμπλακεί σε αυτό (κουκλοθέατρο, ζωγραφική, ρόλοι) και ακούστε αυτά που έχει να σας πει. Αποφύγετε να αφαιρέσετε τμήματα του παραμυθιού που κάνουν αναφορά σε κακούς χαρακτήρες γιατί έτσι του αφαιρείτε τη δυνατότητα να δει την πραγματική ζωή και να διαχειριστεί τους φόβους του. Η ανάγκη και επιθυμία για έναν άλλο παραμυθένιο κόσμο (που μέσα σε αυτόν μπορώ να διαπραγματευτώ καλύτερα αυτό που νιώθω) αντικατοπτρίζεται επίσης στις περιπτώσεις που μαζί με το παιδί καταφέρνετε και δημιουργείτε το δικό σας παραμύθι. Τα παραμύθια δεν έχουν όριο ηλικίας αρκεί ο φανταστικός παραμυθόκοσμος να μη γίνει η καθημερινότητα του ενήλικα.
Η διαφορά με τους μικρούς και τους μεγάλους είναι ότι τα μικρά παιδιά ζούνε με ένταση το παραμύθι έτσι όπως το ακούνε ενώ οι μεγάλοι προσπαθούν να το αλλάξουν και να το φέρουν πιο κοντά στα ‘πρέπει’ τους.
