Από τη Σάρα Μετζαντωνάκη, Σύμβουλο Ψυχικής Υγείας και Κλινική Υπνοθεραπεύτρια
Με μια γρήγορη αναζήτηση στο διαδίκτυο θα επιβεβαιώσουμε τη γνώση πως το προσδόκιμο ζωής και η υγεία είναι δυο έννοιες στενά συνδεδεμένες. Με απλά λόγια, ο υγιής άνθρωπος ζει παραπάνω. Αν και αρκετοί αντιλαμβάνονται την υγεία ως την έλλειψη συμπτωμάτων, δυσφορίας ή πόνου (Herzlich, 1973) και στον δικό μας τομέα οι Seligman et al (2011), θα συμπληρώσουν πως η απουσία της ψυχικής νόσου δεν ταυτίζεται με την ψυχική υγεία, ο Π.Ο.Υ. (WHO) το 1948, μας ξεκαθαρίζει πως υγεία είναι η «κατάσταση πλήρους φυσικής, κοινωνικής και ψυχικής ευεξίας, και όχι απλώς η απουσία ασθένειας η αναπηρίας».
Σύμφωνα λοιπόν με τα παραπάνω στα αποτελέσματα της αναζήτησης μας για το πως θα ζήσουμε περισσότερο, θα διαβάσουμε μυριάδες άρθρα και μελέτες που αφορούν την υγεία σε όλες τις διαστάσεις της. Από τη σημαντικότητα της πρόληψης στις εξετάσεις και τους εμβολιασμούς, την κατανάλωση φρούτων, λαχανικών και εξεζητημένων μπαχαρικών που εξασφαλίζουν τη μακροζωία, αμέτρητες λίστες με σωματικές ασκήσεις που γυμνάζουν ομάδες μυών και πνεύμα, διαλογισμούς, ασκήσεις ηρεμίας, άρθρα mindfulness, τεχνικές διεκδικητικής συμπεριφοράς ακόμα και προτάσεις για τη διακόσμηση του σπιτιού για να ρέει καλύτερα η ενέργεια στον χώρο.
Μόλις τη δεκαετία του 50’, το προσδόκιμο ζωής σε παγκόσμια κλίμακα, ήταν τα 47 χρόνια και σήμερα βρίσκεται στα 74 έτη. Στην Ελλάδα, ο μέσος όρος ανεβαίνει στα 80 έτη (σύμφωνα με τα στατιστικά του datacommons.org). Σε λίγες μόλις δεκαετίες ο άνθρωπος έχει στη διάθεση του περισσότερο ζωή. Ευγνωμοσύνη χρωστάμε στα άλματα της επιστήμης, της φαρμακολογίας, της τεχνογνωσίας και τεχνολογίας, στη συμβολή των ειδικών της ψυχικής υγείας, στην ευημερία, στην ύπαρξη μιας κάποιας πολιτικής σταθερότητας, στην προσβασιμότητα σε πόρους και βοήθεια, αλλά και στον εαυτό μας που προσπαθούμε να μας φροντίσουμε και να καλύψουμε τις βασικές ανάγκες μας όσο καλύτερα μπορούμε.
Το γεγονός ότι ζούμε παραπάνω χρόνια, σε σχέση με τους προγόνους μας, φαίνεται σαν να μεταφράζεται πως πρέπει γεμίσουμε αυτόν τον χρόνο. Δουλεύουμε παραπάνω, καταναλώνουμε παραπάνω, οι γονείς φαντάζουν σαν σοφέρ με εξαιρετικά περίπλοκα χρονοδιαγράμματα τρέχοντας από τη μια δραστηριότητα στην άλλη. Ένα 24ωρο δεν είναι δύσκολο να γεμίσει. Ως ειδικοί ψυχικής υγείας υποδεχόμαστε πελάτες που δυσανασχετούν με την έλλειψη χρόνου, εμφανίζουν συμπτωματολογία λόγω αυτής ή αναζητούν λύσεις για τη σωστή διαχείριση των ωρών τους μέσα στην ημέρα.
Ζούμε λοιπόν παραπάνω και φροντίσαμε να γεμίσουμε αυτόν τον χρόνο με υποχρεώσεις και δουλειά, τόσο που κάποιες φορές αυτό καθίσταται δυσλειτουργικό.
Πως όμως η αύξηση του προσδόκιμου ζωής επηρεάζει τις σχέσεις; Τι γίνεται όταν το “μαζί για πάντα” στην κυριολεξία μεταφράζεται σε περισσότερα κοινά χρόνια; Η Χάρις Κατάκη (2012), παρομοιάζει τις σημερινές σχέσεις με χάρτινους πύργους που τόσο εύκολα γκρεμίζονται. Ο αριθμός των διαζυγίων έχει αυξηθεί ραγδαία και η έλλειψη ερωτικής διάθεσης είναι πλέον το νούμερο ένα σεξουαλικό πρόβλημα που αντιμετωπίζουν τα ζευγάρια (McCarthy, 2020), ακόμα και αυτά που είναι μονάχα λίγα χρόνια μαζί. Οι εργασιακές σχέσεις δοκιμάζονται διαρκώς, αφού οι άνθρωποι δουλεύουν για περισσότερα χρόνια. Οι φιλικές σχέσεις θα πρέπει να εμπεριέξουν πολλά στάδια του κύκλου ζωής, να ακολουθήσουν διαφορετικούς δρόμους ή να ενωθούν σε πιο ώριμο επίπεδο. Οι γονικές σχέσεις σαν κουβάρι τυλίγονται και ξετυλίγονται μέσα και έξω από το θεραπευτικό δωμάτιο, άλλοτε βρίσκοντας καλύτερους τρόπους να αντέξουν μαζί και άλλοτε διαιωνίζοντας τα προβληματικά μοτίβα τους πληγώνοντας ξανά και ξανά.
Η Βιργινία Ιωαννίδου (2012), μας εξηγεί πως η διάρκεια μιας συντροφικής σχέσης είναι πολύ μεγαλύτερη τη σημερινή εποχή, και ενώ η πολυπλοκότητα του κόσμου αυξάνεται η ανάγκη για συντροφικότητα παραμένει σταθερή κτίσεως κόσμου. Σε αυτό έρχεται και συμφωνεί ο Marshall Rosenberg (2020) εξηγώντας πως ανεξαιρέτως, όλοι οι άνθρωποι μοιράζονται τις ίδιες ανάγκες: ανάγκη για ακεραιότητα (δημιουργικότητα, αυτοαξία, νόημα), ανάγκη για αλληλεξάρτηση (αγάπη, αποδοχή, εγγύτητα, εμπιστοσύνη, σεβασμός, εκτίμηση), ανάγκη απόδοσης τιμής (τιμούμε τη δημιουργία της ζωής, τιμούμε την απώλεια), ανάγκη αυτονομίας (να επιλέγω τα όνειρα, τους στόχους, τις αξίες και τον τρόπο εκπλήρωσης τους), ανάγκη για παιχνίδι (γέλιο και διασκέδαση), ανάγκη για πνευματικότητα (αρμονία, έμπνευση, ομορφιά, τάξη), ανάγκη φυσικής φροντίδας (άγγιγμα, αέρας, κίνηση, νερό, ξεκούραση, τροφή, στέγαση, σεξουαλική έκφραση).
Πως λοιπόν θα καταφέρουμε να φροντίσουμε καλύτερα τις σχέσεις μας σε αυτόν τον παραπάνω χρόνο που μας δίνεται; Ίσως η απάντηση δεν είναι στο διαδίκτυο και στο άδειασμα του υπερφορτωμένου προγράμματος μας. Ίσως η απάντηση είναι στα απλά, καθημερινά, μικρά πράγματα. Οι Weber και Lawall (1998) περιγράφουν τη συνταγή για μακροχρόνιες σχέσεις και μοιράζονται πως οι σύντροφοι πρέπει:
- Να κουβεντιάζουν μεταξύ τους
- Να έχουν κοινά ενδιαφέροντα
- Να έχουν διαφορετικά ενδιαφέροντα, δηλαδή να καλλιεργούν την αυτονομία τους
- Να ξεπεράσουν το παρελθόν, να κλείσουν με ατέλειωτες υποθέσεις
- Να έχουν προσωπικές φιλίες
- Να σέβονται ο ένας τον άλλο
- Να γελάνε μαζί
- Να μαλώνουν δίκαια και έντιμα
- Να καλλιεργούν τελετουργίες / έθιμα, να γιορτάζουν για παράδειγμα σε γιορτές και επετείους
- Να οριοθετούνται, καθώς έτσι δίνεται η δυνατότητα για καινούργιο πλησίασμα
- Να αγγίζουν ο ένας τον άλλο
- Να μοιράζονται ευθύνες
Και αν τα παραπάνω μοιάζουν με άλλη μια λίστα από πράγματα που έχει κανείς να κάνει, θα υπενθυμίσουμε την αποδεδειγμένη αλήθεια, που πάντα μοιράζονται οι θεραπευτές, πως κάποιες φορές οι μικρότερες αλλαγές είναι που έχουν το μεγαλύτερο αντίκτυπο, έτσι ένα παραπάνω χάδι την ημέρα ή λίγη καθημερινή ψιλοκουβέντα ίσως έχουν τη δύναμη να κάνουν πιο όμορφα αυτά τα παραπάνω χρόνια του “μαζί”.
Βιβλιογραφία
Herzlich, C. (1973). Health and Illness. London and New York: Academic Press
Σταλίκας, Α. , Μυτσκίδου, Π. (2011). Εισαγωγή στη Θετική Ψυχολογία. Αθήνα: Εκδόσεις Τόπος
Ιωαννίδου, Β. (2015). Η τέχνη της συντροφικής ζωής. Αθήνα: Εκδόσεις ‘Γνώση’
Κατάκη, Χ. (2012). Το ήμερο φίδι του θεού. Αθήνα: Εκδόσεις Πεδίο
McCarthy B. & E. (2020). Rekindling Desire. New York: Routledge
Rosenberg, M. (2020). Μη Βίαιη Επικοινωνία. Αθήνα: Εκδόσεις Κοντύλι
Weber, M., lawall, R. (1998). Glucksfall Liebe – was Paare zusammenhalt. Freiburg: Herder
