Τίτλος: Feat.JULIE
Καλλιτέχνις: Κατερίνα Ανδρέου
Περίληψη έργου:
Εκείνη λέει πως, όταν καθημερινά τελετουργικά, πρακτικές διαβίωσης και μέθοδοι εργασίας καλούνται ξαφνικά να προσαρμοστούν σε νέους κανόνες, μπορεί να επικρατήσει κάτι απόκοσμο. Μια βουτιά στο προσωπικό έμοιαζε να είναι η διέξοδος. Ακόμα κι αν αυτό απαιτεί ένα άβαταρ για να συμβεί. Αυτό το βίντεο, που δημιουργήθηκε πάνω στην αρχή του τυχαίου υλικού, είναι μια περφόρμανς μέσω του interface του ονλάιν demo ενός λογισμικού μετατροπής κειμένου σε ομιλία. Σε αυτό τον δυστοπικό και ψηφιακό κόσμο, όπου η απόσταση γίνεται μια αναπόφευκτη συνθήκη, χρησιμοποιείται ένα άβαταρ ως μοναδική διαμεσολάβηση ενός λόγου που φλερτάρει με την αφήγηση. Γίνεται ασαφές το όριο μεταξύ του ποιος ερμηνεύει και ποιος παρακολουθεί, ποιος μιλάει και ποιος ακούει, τι είναι προσωπικό και τι δημόσιο, τι είναι αλήθεια και τι μυθοπλασία. Και η σύνδεση γίνεται δυσκολότερη. Η Τζούλι συμφωνεί.
Σύλληψη/Κείμενο/Σχεδιασμός Ήχου από την Κατερίνα Ανδρέου
Έτος: 2020
Τυχαίο υλικό: Δείγμα ενός ελεύθερου, ανοιχτού ονλάιν λογισμικού μετατροπής κειμένου σε ομιλία
Διάρκεια: 16’
Μουσική/ τραγούδια: “I’ll Be Home Eventually” από τους The Flamingos (remix McKenna) “I Only Have Eyes for You” από τους The Flamingos
*To βίντεο παρακολουθείται ιδανικά με ακουστικά.
Το έργο αυτό δημιουργήθηκε στο πλαίσιο του project ENTER, που αποτελεί μια πρωτοβουλία του Ιδρύματος Ωνάση. H Στέγη και το Onassis USA δίνουν 120 ώρες σε καλλιτέχνες από όλον τον κόσμο, ώστε να δημιουργήσουν μέσα στο σπίτι τους μια σειρά από νέα πρωτότυπα έργα τέχνης που θα δώσουν φωνή στο σήμερα. Let’s ENTER. Μάθετε περισσότερα στο https://www.onassis.org/el/enter/
Ακολουθεί κείμενο για το έργο από τη Μαρίνα Βενεκά, Ψυχοθεραπεύτρια, εκπαιδευόμενη ψυχαναλύτρια Λακανικού προσανατολισμού
Η Τζούλη είναι ένα άβαταρ που υποκαθιστά το μυαλό και μεταδίδει μηνύματα, ώστε να επικοινωνήσουν δύο υποκείμενα. Είναι ο σύνδεσμος ανάμεσα στον άντρα που προφανώς κάνει χρήση του προγράμματος, ώστε να επικοινωνήσει με μία γυναίκα. Το άβαταρ μιλά με επεξεργασμένη φωνή, αναφέροντας πως θα διοχετεύσει κάθε λέξη και σκέψη της γυναίκας που βρίσκεται στην άλλη πλευρά του υπολογιστή. Ως θεατές βλέπουμε μόνο τη φιγούρα του άβαταρ και ακούμε τα εκφερόμενα. Η συνεδρία αρχίζει. Η γυναίκα που βρίσκεται στην άλλη πλευρά της οθόνης θέτει τις τυπικές ερωτήσεις μιας συνομιλίας και αναφέρει πως είναι κλεισμένη στο σπίτι δύο μήνες, όπως πιθανώς και εκείνος. Αρθρώνει συναισθήματα και σκέψεις της, λέγοντας πως νιώθει κάτι το ανοίκειο το συγκεκριμένο διάστημα και μάλιστα ωσάν να είναι «εξωγήινη». Αναζητά την γνώση μέσω διάφορων tutorials, επιστημονικών διαλέξεων ενώ η μουσική είναι για εκείνην αφηρημένη, καθώς δεν την κρατά συγκεντρωμένη. Επιδιορθώνει διάφορα πράγματα και παραδέχεται πως η επισκευή των αντικειμένων είναι ένα πρόσχημα, ένα τελετουργικό, ώστε να νιώθει πως η κατάσταση είναι υπό έλεγχο. Εξιστορεί δύο συνομιλίες με μία φίλη της, οι απαντήσεις των οποίων είναι προς περαιτέρω διερώτηση. Το άβαταρ, καθόλην τη διάρκεια της παρουσίασης σκέψεων και συναισθημάτων από τη γυναικεία πλευρά, κινεί τα μάτια, το στόμα καθώς μιλά, δείχνοντας πως διαβάζει εκείνο που γράφεται ενώ δε συμβαίνει το αντίστοιχο από την ανδρική σιωπηλή πλευρά. Ακούγεται ένα τραγούδι και μέσω της Τζούλη, η γυναίκα δίνει πληροφορίες για τα πνευματικά δικαιώματα της δεκαετίας του ‘501, με τη σιωπή να είναι ανυπόφορη για εκείνην. Το άβαταρ είναι γλώσσα και αυτό είναι το πρόβλημα με τη γλώσσα για εκείνην. Της θυμίζει τη χορογραφία, έχει σύμβαση και όρια. Από την άλλη πλευρά, όμως, ο χορός χρειάζεται σώματα. Αναφέρει πως θα ακουστεί τόσο δυνατή μουσική, ώστε το ίδιο το άβαταρ να χρειάζεται να μιλά δυνατά για να ακουστεί. Ακολουθεί σκηνή δίχως την αλληλουχία S1-S2. Στο τέλος γνωστοποιείται από την Τζούλη πως η γυναίκα έφυγε και μετέπειτα η φράση «Δεν είναι κανείς εδώ». Τα δύο τραγούδια που έχουν ακουστεί είναι το “I’ll be home eventually και το “I only have eyes for you”, δύο φράσεις που αναπαριστούν την εποχή της κοινωνικής απομόνωσης, αλλά και της βλεμματικής ενόρμησης. Παρατηρούμε την υποκειμενική ματιά της καλλιτέχνιδας Κατερίνας Ανδρέου2, ώστε να βοηθήσει στην επικοινωνία δύο ομιλ-όντων μέσω της ψηφιακής τεχνολογίας, χρησιμοποιώντας μια ενδιάμεσης φιγούρα και όχι μια κενή οθόνη ενός chat.
Ο Miquel Bassols3 αναφέρει πως το σημαίνον «ανοίκειο» περιγράφηκε από τον Λακάν “ως ένα μέρος ταυτόχρονα τόσο ενδόμυχο και περίεργο, όσο άγνωστο και εξωτερικό”4 με τον νεολογισμό “extimacy”. Διαχωρίζοντας την κοινωνική απομάκρυνση και την υποκειμενική εγγύτητα, αναφέρεται στην «εμπειρία του εγκλεισμού που προκλήθηκε από τη δύναμη των λέξεων”5, «μειώνοντας το σώμα σε οργανισμό»6. Στην παρουσίαση της καλλιτέχνιδας, παρατηρείται η κοινωνική απομάκρυνση, χωρίς την απόλαυση των δύο σωμάτων. Δε θα μπορούσαμε να πούμε πως η καλλιτέχνιδα προσπαθεί να εστιάσει στην υποκειμενική εγγύτητα της γυναίκας, η οποία έχει ένα σώμα και ομιλεί μέσω της Τζούλη;
Ο Λακάν επισημαίνει πως «εκείνο που καθιστά ξεχωριστό το σώμα του LOM, είναι ότι υπήρξαν πάντοτε συμβάντα που άφησαν ίχνη»7. Αυτά είναι τα λόγια ως επιτελέσματα πάνω στο σώμα, κάτι που διαφαίνεται στο παράδειγμά μας όταν η γυναίκα μιλά για θέματα που την απασχολούν, αλλά και για την υλική της υπόσταση. Εν όψει εγκλεισμού, ασχολείται με χειρωνακτικές εργασίες, που αφορούν στην κίνηση του σώματος. Μπορούμε, κάλλιστα, να υποθέσουμε πως όταν ακούμε ότι η γυναίκα φοράει τα αθλητικά της παπούτσια πριν τη δυνατή μουσική, κινητοποιεί το σώμα χορεύοντας. Η καλλιτέχνιδα εκφράζεται μέσω αυτής της φαντασιακής γυναίκας, καθότι και η ίδια συνθέτει μουσική και χορογραφεί. Είναι το escabeau8 που καθορίζει πως κάτι χάνει με το «είναι» της στο βαθμό που έχει ένα σώμα. Πόσο περισσότερο, όταν το επάγγελμα αυτής αφορά στο σώμα. Με αυτό παράγει τέχνη.
ΑΝΑΦΟΡΕΣ:
[1] The Flamingos band: https://www.discogs.com/artist/264817-The-Flamingos
2 https://katerinaandreou.com/
3 SCRIOBH – ISSUE 8 – JUNE 2020: http://iclo-nls.org/?page_id=3518
4 Ibid, pgs 5-6
5 Ibid, pg. 8
6 Ibid, pg. 11
7 Βλ.: ΛΑΚΑΝΙΚΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ, ΚΕΦ. Ε’, Εκδ. «Ψυχογιός»
8 Joyce the Symptom (II) – Jacques Lacan: http://apwonline.org/download/joyce-the-symptom-ii.pdf
