Από την Αγγελική Γκουσδοβά, Βιβλιοθηκονόμο
Η ανάγνωση ιστοριών στα παιδιά πριν από τον ύπνο προσφέρει σημαντικά μαθησιακά και ψυχολογικά οφέλη, συμβάλλοντας στην ομαλή ανάπτυξη τους και ενισχύοντας τη σχέση γονέα-παιδιού. Τα παιδιά καθώς έρχονται σε επαφή με διάφορους χαρακτήρες και καταστάσεις, μαθαίνουν να κατανοούν και να αναγνωρίζουν τα συναισθήματα των άλλων αλλά και τα δικά τους με ήπιους τρόπους, και να αναπτύσσεται η συναισθηματική τους νοημοσύνη. Η αγκαλιά με τον φροντιστή την ώρα της ανάγνωσης παραμυθιού, η φαντασία που ενεργοποιείται σε ασφαλές πλαίσιο και η χαλάρωση πριν από τον ύπνο, είναι αναμνήσεις πολλών ανθρώπων.
Τι περισσότερο λένε όμως οι έρευνες που ασχολήθηκαν με την ανάγνωση παραμυθιών πριν από τον ύπνο;
Συγχώνευση της μνήμης, γλωσσική ανάπτυξη και μάθηση. Η τακτική ανάγνωση εμπλουτίζει το λεξιλόγιο και βελτιώνει τις γλωσσικές δεξιότητες των παιδιών, διευκολύνοντας την επικοινωνία και την έκφραση των σκέψεων και την επικύρωση των συναισθημάτων τους. Σε μελέτη που εξερεύνησε πως ο ύπνος προάγει τη μάθηση των λέξεων σε παιδιά προσχολικής ηλικίας χρησιμοποιώντας επαναλαμβανόμενη και κοινή διαδικασία ανάγνωσης βιβλίων, τα αποτελέσματα έδειξαν ισχυρές επιδράσεις της επαναλαμβανόμενης ανάγνωσης και της συγχώνευσης της μνήμης μέσω του ύπνου στη διαδικασία της μάθησης. Στη μελέτη αυτή, τα παιδιά διάβασαν είτε την ίδια ιστορία επαναλαμβανόμενα είτε διαφορετικές, και είτε κάποια από αυτά κοιμήθηκαν μετά την ανάγνωση των ιστοριών, είτε κάποια άλλα παιδιά παρέμειναν ξύπνια.
Δοκιμάστηκε το εξής: Η διατήρηση των λέξεων στα παιδιά έπειτα από 2,5 ώρες αργότερα, 24 ώρες αργότερα και 7 ημέρες αργότερα. Το πιο σημαντικό εύρημα είναι ότι τα παιδιά που διάβασαν είτε επαναλαμβανόμενη ιστορία είτε διαφορετικές, έμαθαν τις λέξεις εξίσου καλά. Τα παιδιά όμως που διάβασαν διαφορετικές ιστορίες και δεν κοιμήθηκαν ύστερα από την ανάγνωση, δεν έφτασαν τα άλλα παιδιά στις δοκιμασίες μάθησης λέξεων.
Καθώς φαίνεται, ο ύπνος αποτελεί ένα ισχυρό εργαλείο για την συγχώνευση της μνήμης και δίνει τη δυνατότητα στα παιδιά να ανακαλούν πιο εύκολα τις λέξεις που έχουν μάθει.
Μείωση της έντασης και χαλάρωση. Η ανάγνωση πριν από τον ύπνο λειτουργεί και ως τελετουργία αν γίνεται συχνά, που βοηθά στην βραδινή ρουτίνα χαλάρωσης και προετοιμάζει τα παιδιά για έναν ήρεμο ύπνο.
Ενίσχυση σχέσης φροντιστή-παιδιού. Ο κοινός χρόνος χαλάρωσης πριν από τον ύπνο με διάβασμα παραμυθιών, αυξάνει την ουσιαστική επικοινωνία και ενισχύει τον συναισθηματικό δεσμό μεταξύ φροντιστή και παιδιού. Η ανάγνωση παραμυθιών στα παιδιά συνολικά, αλλά και ειδικότερα πριν από τον ύπνο προσφέρει στα παιδιά ένα πολύτιμο εργαλείο για την ψυχική τους ευημερία και ανάπτυξη και αυξάνει την τρυφερότητα και την εγγύτητα μεταξύ τους. Σε έρευνα που διεξήχθει, οι γονείς ανέφεραν ότι ένα από τα κύρια οφέλη της ανάγνωσης με τα βρέφη τους σχετίζεται με την κοινωνικο-συναισθηματική ανάπτυξη και τον προσωπικό χρόνο μαζί τους.
Καλύτερη ποιότητα ύπνου. Η ανάγνωση παραμυθιών πριν από τον ύπνο, δεν είναι μόνο μια ευκαιριά για δέσιμο μεταξύ των γονιών και των παιδιών, αλλά μπορεί να βοηθήσει στην καλύτερη ποιότητα του ύπνου. Σε έρευνα που διεξήχθη από την OnePoll για την ThriftBooks και στην οποία συμμετείχαν 2.000 γονείς με παιδιά σχολικής ηλικίας 5-18 ετών, διαπιστώθηκε ότι το 81% των γονιών που διάβαζαν στα παιδιά πριν από τον ύπνο, ανέφεραν πως η ανάγνωση βοηθούσε τα παιδιά να κοιμηθούν καλύτερα, το ίδιο όμως συνέβαινε και στους γονείς. Αυτό βέβαια δεν μας είναι και τόσο άγνωστο, καθώς έχουμε υπάρξει παιδιά και θυμόμαστε όσοι είχαμε την ευκαιριά να μας διαβάζει κάποιος παραμύθι πριν από τον ύπνο, να κοιμόμαστε εξαιρετικά εύκολα.
Επιπλέον, μελέτη του 2021 στην οποία συμμετείχαν 991 άτομα συνέκρινε τα αποτελέσματα της ανάγνωσης βιβλίου πριν από τον ύπνο με την καθόλου ανάγνωση πριν από τον ύπνο. Από όσους ολοκλήρωσαν τη δοκιμή, ποσοστό 42% των αναγνωστών ανέφερε ότι η ποιότητα του ύπνου βελτιώθηκε με την ανάγνωση πριν από αυτόν ενώ μόνο το 28% των μη αναγνωστών ανέφεραν βελτίωση στον ύπνο. Σε άλλη έρευνα στην οποία συμμετείχαν 62 γονείς παιδιών προσχολικής ηλικίας, διαπιστώθηκε ότι με τη συχνή ανάγνωση παραμυθιών στα παιδιά πριν από τον ύπνο, η συνολική διάρκεια του ύπνου κατά τη διάρκεια της νύχτας ήταν μεγαλύτερη.
Το διάβασμα των παραμυθιών πριν από τον ύπνο δεν είναι μόνο μία όμορφη συνήθεια της παιδικής μας ηλικίας που περνάει από γενιά σε γενιά. Σχετίζεται άμεσα με την συναισθηματική και γλωσσική ανάπτυξη του παιδιού και την διαδικασία της μάθησης, ενισχύει την καλύτερη ποιότητα του ύπνου και ενισχύει το συναισθηματικό δέσιμο του παιδιού με τον φροντιστή του.
Βιβλιογραφία
M Egan, S. (2022, 3 Σεπτεμβρίου). From stories at bedtime to a love of reading: Parental practices and beliefs about reading with infants Journal of Early Childhood Literacy Issue 1, (Volume 25). https://journals.sagepub.com/doi/10.1177/14687984221123710.
Zlatopolsky, A. ([χ.χ.]). Reading to Your Kids at Night Leads to Better Sleep for Everyone in the House: New Study. από https://sleepopolis.com/news/reading-to-kids-before-bed-benefits/.
Williams, S. ([χ.χ.]). Goodnight book: sleep consolidation improves word learning via storybooks Frontiers in Psycology (5). από https://www.frontiersin.org/journals/psychology/articles/10.3389/fpsyg.2014.00184/full.
