Από τη Μένη Κουτσοσίμου, Μεταδιδάκτορα Ιατρικής σε θέματα Αξιολόγησης Ποιότητας Παρεχόμενων Υπηρεσιών στο χώρο της Υγείας
Συγγραφέας: Κάθλην Κέλλυ-Λαινέ
Μετάφραση: Βάνα Χατζάκη
Γνωρίζετε αυτόν τον Άντρα-Παιδί;
Κάπταιν Χουκ: Έχεις άλλο όνομα; Πήτερ Παν: Μμμμ…
Χουκ (διψασμένα): Φυτό; Πήτερ: Όχι.
Χουκ: Μέταλλο; Πήτερ: Όχι.
Χουκ: Ζώο; Πήτερ (μετά από συνεννόηση μ’ ένα φίλο του): Ναι.
Χουκ: Άντρας; Πήτερ (με καταφρόνια): Όχι.
Χουκ: Αγόρι; Πήτερ: Ναι.
Χουκ: Συνηθισμένο αγόρι; Πήτερ: Όχι.
Χουκ: Θαυμάσιο αγόρι; Πήτερ (προς μεγάλη απελπισία της Γουέντυ): Ναι!
Πήτερ Παν ή το Θλιμμένο παιδί είναι ο τίτλος του βιβλίου της ψυχαναλύτριας Κάθλην Κέλλυ-Λαινέ, η οποία προσπαθεί να ερμηνεύσει το γνωστό παραμύθι του James Mathew Barry, ‘Πήτερ Παν ή το παιδί που αρνιόταν να μεγαλώσει’. Ασυνήθιστο παραμύθι, μία διαδρομή ανάμεσα στο πραγματικό και την ψευδαίσθηση. Ο ήρωας αρνείται να μεγαλώσει, καθώς προτιμά να ριζώσει στο «πουθενά». Εκεί ζει μια άλλη πραγματικότητα, μισός πουλί και μισός άνθρωπος, με την ψευδαίσθηση ότι πάντα το παράθυρο της μητέρας του μένει ανοικτό για να μπορεί να επιστρέψει στην αγκαλιά της. Ώσπου, το μητρικό παράθυρο κλείνει, στην αγκαλιά της μητέρας βρίσκεται ένα άλλο αγοράκι, η κούνια του γεμίζει μ’ ένα νεόφερτο μωρό.
Τι είναι αυτό που κάνει ένα παιδί να αντιστέκεται να ‘μεγαλώσει’; Γιατί ένα παιδί έχει ανάγκη να παραμείνει σε ένα πρώιμο συναισθηματικό στάδιο και να συμπεριφέρεται ανώριμα και ανεύθυνα; Η συγγραφή αυτού του βιβλίου αποτέλεσε πρόκληση για τη συγγραφέα, όπως προλογίζει η ίδια, καθώς της πήρε τέσσερα χρόνια για να το ολοκληρώσει.
‘Οι περισσότεροι άνθρωποι όταν συναντούν τον Πήτερ Παν αναγνωρίζουν στο πρόσωπό του το μικρό παιδί που υπήρξαν κάποτε και που έχουν την τάση να το ξεχνούν’. Γιατί πίσω απ’ αυτό το χαρούμενο, αθώο κι άκαρδο πρόσωπο κρύβεται ένα θλιμμένο παιδί, όπως το αποκαλύπτει με εξαιρετικό τρόπο η Kαθλήν Kέλλυ-Λαινέ. Επιχειρείται μία ερμηνεία της συμπεριφοράς του Πήτερ Παν και της στάσης του απέναντι στη ζωή. Φαίνεται να υπήρξαν γεγονότα στη πορεία του μεγαλώματος, τα οποία τον έκαναν να συμπεριφέρεται με έναν παιδαριώδη και ανάλαφρο τρόπο, για παράδειγμα μπορούσε να πετάει ενώ δεν ήταν πουλί. Πετούσε στη Χώρα του Ποτέ – Ποτέ (διπλή άρνηση) και νόμιζε ότι περνάει καλά. Πώς γίνεται ένα παιδί να πετάει στη Χώρα του Ποτέ – Ποτέ;
Όταν ένα μωρό το ‘βαστά’ γερά στην αγκαλιά της η μητέρα του, μια αίσθηση βαρύτητας αρχίζει να δημιουργείται μέσα του και μαζί η καθησυχαστική εντύπωση ότι χτίζει το «εγώ» του. Σιγά-σιγά τα φτερά πέφτουν, το μωρό παίρνει βάρος, αποκτά αρκετή εμπιστοσύνη στον εαυτό του ώστε να θέλει να προχωρήσει στο χρόνο, χωρίς να πολυκοιτάζει πίσω του. Η πεποίθηση αυτή «του είναι» συνοδεύεται από την ικανότητα να νιώθει, να αγαπά. Αν αυτή η αίσθηση διακοπεί απότομα από κάποιο τραγικό γεγονός, υπάρχει ο κίνδυνος ένα παιδί να γίνει θλιμμένο και θα φτερουγίζει στο χρόνο αναζητώντας ένα χαμένο κομμάτι της παιδικής του ηλικίας. Συχνά, ένα θλιμμένο παιδί στην προσπάθειά του να μη θρηνήσει τη χαμένη παιδική ηλικία, να χάνει την ικανότητά του να αισθάνεται. Έτσι αναγνωρίζει κάποιος ένα θλιμμένο παιδί- από τη μεγάλη του ελαφρότητα- είτε στην εξωτερική του εμφάνιση είτε στο μυαλό του.
Εξερευνώντας το μύθο αυτού του μικρού αγοριού που αρνείται να μεγαλώσει, η ψυχαναλύτρια-συγγραφέας παραπέμπει στη δική της παιδική ηλικία και τη φυγή από την Ουγγαρία, με τον Εβραίο τυπογράφο πατέρα που πήγε στα στρατόπεδα συγκεντρώσεως και κυνηγήθηκε από το σταλινικό καθεστώς. Παραπέμπει επίσης σε όλες εκείνες τις ιστορίες για θλιμμένα παιδιά που της διηγούνται οι ασθενείς της, και που βλέπουμε σταδιακά να ξεμπλέκει το κουβάρι τους, αλλά μαζί και στον δημιουργό του Πήτερ Παν, τον James Matthew Barrie, η ζωή του οποίου υπήρξε πραγματικό μυθιστόρημα, με τις παράδοξες σχέσεις που είχε με την ίδια του την οικογένεια και τα παιδιά που τον ενέπνευσαν.
Τρεις ιστορίες -το παραμύθι του Πήτερ Παν, η βιογραφία του J.M. Barrie και η αυτοβιογραφική διήγηση της παιδικής ηλικίας της συγγραφέως- που μπλέκονται η μία με την άλλη σε μια συγκινητική αφήγηση, η οποία μας βοηθάει να καταλάβουμε καλύτερα το κομμάτι εκείνο της παιδικής ηλικίας που ο καθένας φυλάει μέσα του, όπως βοηθάει και τους γονείς να μάθουν να μιλούν στα παιδιά για την ανάγκη να μεγαλώσουν… και να αγαπήσουν.
‘Ένα βιβλίο συγκινητικό, απλό, θλιμμένο και φωτεινό σαν όμορφη φθινοπωρινή μέρα. H κυρία Kelley-Laine χρησιμοποιεί την ψυχανάλυση όπως πρέπει να τη χρησιμοποιεί κανείς και όπως οι ποιητές του χθες έφτιαχναν στίχους προκειμένου να ανακαλύψουν τα μυστικά της ψυχής και τα μυστήρια της καρδιάς’ (F. Renaert, Le Nouvel Observateur).
Η προσέγγιση της Λαινέ είναι ενδιαφέρουσα και πρωτότυπη όσον αφορά το ερμηνευτικό κομμάτι του παραμυθιού. Για περισσότερη εντρυφή στο εν λόγω θεματικό πεδίο, σας παραπέμπω στο σύγγραμμα ‘Το Σύνδρομο του Πήτερ Παν’, του Δρ. Νταν Κίλεϋ (Εκδόσεις Θυμάρι, 1986).
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:
Εκδόσεις: Άγρα
Έτος έκδοσης: 2005
Αριθμός σελίδων: 287
Αρχική τιμή: 17 €
